Janani Suraksha Yojana In Marathi | जननी सुरक्षा योजना माहिती मराठी 2025
Janani Suraksha Yojana In Marathi: भारतातील मातृत्व अधिक सुरक्षित व्हावे, गरोदरपणातील मृत्यूदर कमी व्हावा, आणि प्रत्येक स्त्रीला प्रसूतीदरम्यान आवश्यक ती वैद्यकीय मदत मिळावी या उद्देशाने केंद्र सरकारने सुरू केलेली अत्यंत महत्वाची योजना म्हणजे जननी सुरक्षा योजना (Janani Suraksha Yojana).
ही योजना ग्रामीण भागातील आणि गरजू महिलांसाठी वरदान ठरली आहे. महाराष्ट्रासह संपूर्ण देशभरात ही योजना 12 एप्रिल 2005 पासून लागू करण्यात आली असून आजही ती राष्ट्रीय आरोग्य अभियान (NHM) अंतर्गत प्रभावीपणे राबवली जात आहे.
योजनेचे मुख्य उद्दिष्ट काय आहे?
मातामृत्यूदर कमी करणे – अजूनही अनेक महिलांना वेळेवर वैद्यकीय सुविधा मिळत नाही. त्यामुळे गर्भधारणेदरम्यान किंवा प्रसूतीवेळी जीवाला धोका निर्माण होतो. ही योजना त्या धोक्याला आळा घालते.
बालमृत्यूदर कमी करणे – गरीब कुटुंबांतील महिलांना योग्य सुविधा न मिळाल्याने अनेकदा बाळ गर्भातच मृत होतो. या योजनेतून ती समस्या दूर करण्याचा प्रयत्न आहे.
घरगुती बाळंतपण टाळणे – गावागावांत अजूनही घरगुती बाळंतपणाची प्रथा आहे, जी अनेक वेळा धोकादायक ठरते. सरकारी हॉस्पिटलमध्ये सुरक्षित बाळंतपण व्हावे म्हणून ही योजना राबवली जाते.
आर्थिक मदत – गरोदर महिलांना सरकारकडून आर्थिक मदत दिली जाते, ज्यामुळे त्या वेळेवर तपासण्या, औषधे, हॉस्पिटलची सुविधा घेऊ शकतात.
योजनेत कोण पात्र आहे?
दारिद्र्य रेषेखालील (BPL) गरोदर महिला.
अनुसूचित जाती व अनुसूचित जमातीतील महिला (BPL नसल्या तरी पात्र).
महिला किमान 19 वर्षे वयाच्या असाव्यात.
फक्त पहिल्या दोन अपत्यांपर्यंतच लाभ घेता येतो.
अर्ज करण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे
आधार कार्ड
बँक पासबुक (महिलेच्या नावावर)
BPL कार्ड / जात प्रमाणपत्र
प्रेग्नंसी रजिस्ट्रेशन कागदपत्रे
अंगणवाडी/आरोग्य सेविकेचे प्रमाणपत्र
जननी सुरक्षा योजनेत मिळणारे लाभ
योजनेतून शहरी व ग्रामीण भागांतील महिलांना वेगवेगळ्या स्वरूपात लाभ दिला जातो:
🔹 ग्रामीण भागातील महिलांसाठी:
गर्भवती महिलेला ₹2000 ची मदत
यामधून ₹1400 महिला स्वतःला आणि ₹600 आशा सेविकेला
🔹 शहरी भागातील महिलांसाठी:
गर्भवती महिलेला ₹1000
आशा सेविकेला ₹200, एकूण ₹1200
🔹 शस्त्रक्रियेसाठी:
जर सरकारी हॉस्पिटलमध्ये ऑपरेशन झाले, तर ₹1500 ची अतिरिक्त मदत
अर्ज कुठे करायचा?
जवळच्या आरोग्य केंद्र, अंगणवाडी केंद्र, किंवा सेतू केंद्रात जाऊन अर्ज मिळवता येईल.
सर्व कागदपत्रे जमा करून, योग्यरित्या फॉर्म भरून त्या ठिकाणी सबमिट करावा.
काही जिल्ह्यांमध्ये ऑनलाइन अर्जाची सुविधाही उपलब्ध असू शकते. स्थानिक सरकारी वेबसाइटवर तपासणी करावी.
योजनेतून मिळणाऱ्या आरोग्य सुविधा
विनामूल्य प्रेग्नंसी टेस्ट्स
पोषण व लोहयुक्त गोळ्या
फ्री अँटी-नॅटल चेकअप
सरकारी हॉस्पिटलमध्ये सुरक्षित प्रसूती
आशा सेविकेमार्फत घरी भेट
महत्वाची टीप
या योजनेचा लाभ फक्त सरकारी किंवा मान्यताप्राप्त हॉस्पिटलमध्ये प्रसूती झाल्यासच मिळतो.
योजनेअंतर्गत आशा सेविका महिलेला सर्व मदत पुरवते. त्यामुळे तिच्याशी संपर्कात राहणे आवश्यक आहे.
निष्कर्ष
जननी सुरक्षा योजना ही केवळ आर्थिक मदत नव्हे तर सुरक्षित बाळंतपणासाठीचा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. जर तुमच्या घरी, शेजारी, नातेवाईकांमध्ये कोणी गर्भवती महिला असेल तर ही माहिती त्यांच्यापर्यंत पोहोचवणे तुमचेही कर्तव्य आहे.
